Rode Dijkmanszoet

De appelboom Rode Dijkmanszoet (Malus Domestica) is een van de jongste aanplanten in het Arboretum De Dreijen en tegelijkertijd een van de oudste rassen in ons land. Deze appel komt oorspronkelijk uit de buurt van Wijk bij Duurstede.

 

Appels bevatten veel kalium, een mineraal dat samen met natrium in het lichaam zorgt voor een goede vochtbalans en bloeddruk. De pectine uit appels bindt zich bovendien aan het “slechte” cholesterol in het bloed, waardoor het gehalte aan cholesterol verlaagd wordt. Goed voor hart- en bloedvaten! Ze bevatten flink wat antioxidanten, die vrije radicalen aan zich kunnen binden. Fructose, een suikervorm die langzaam wordt opgenomen, zit in veel fruit en ook in appels. Dat is weer goed voor de bloedsuikerspiegel. Een appel is een prima tussendoortje, zeker ook gezien het lage aantal kilocalorieën (75 kcal. voor een gemiddelde appel). 

 

De appel in de Hof van Eden
Appels zijn er in vele soorten en smaken en het is een van de oudste vruchten waarover geschreven is. Wie kent niet het verhaal van de appelboom in de Hof van Eden, het aardse paradijs. Vraag aan iemand wat Eva in het paradijs aan Adam gaf en het antwoord luidt ‘een appel’. De appel is inderdaad het symbool van de menselijke zondeval, maar nergens in de Bijbel staat dat Adam en Eva inderdaad een hap van een appel namen.

 

Wat staat er dan wel in de Bijbel? 
In de nieuwe bijbelvertaling lezen we in het boek Genesis van het Oude Testament: 
God, de HEER, legde in het oosten, in Eden, een tuin aan en daarin plaatste hij de mens die hij had gemaakt. Hij liet uit de aarde allerlei bomen opschieten die er aanlokkelijk uitzagen, met heerlijke vruchten. In het midden van de tuin stonden de levensboom en de boom van kennis van goed en kwaad. [-] God, de HEER, bracht de mens dus in de tuin van Eden, om die te bewerken en erover te waken. Hij hield hem het volgende voor: ‘Van alle bomen in de tuin mag je eten, maar niet van de boom van de kennis van goed en kwaad; wanneer je daarvan eet zul je onherroepelijk sterven’. [-] Van alle in het wild levende dieren die God, de HEER, gemaakt had, was de slang het sluwst. Dit dier vroeg aan de vrouw: ‘Is het waar dat God gezegd heeft dat jullie van geen enkele boom in de tuin mogen eten? ‘We mogen de vruchten van alle bomen eten,’ antwoordde de vrouw, ‘behalve die van de boom in het midden van de tuin. God heeft ons verboden van de vruchten van die boom te eten of ze zelfs maar aan te raken; doen we dat toch dan zullen we sterven.’ [-] De vrouw keek naar de boom. Zijn vruchten zagen er heerlijk uit, ze waren een lust voor het oog, en ze vond het aanlokkelijk dat de boom haar wijsheid zou schenken. Ze plukte een paar vruchten en at ervan. Ze gaf ook wat aan haar man, die bij haar was, en ook hij at ervan.

 

Er wordt steeds gesproken over een vrucht en nergens over een appel. Het kan dus net zo goed een vijg, een banaan, een perzik of een citroen zijn geweest. Toch is de appel symbool komen te staan voor de zondeval. Wellicht is de appel in de mondelinge verhalen beland dankzij de Griekse en Keltische mythologie waarin de appel onder meer symbool staat voor de begeerte. In het Oud-Engels werd het woord ‘appel’ gebruikt als algemene benaming voor fruit. 
Over Engeland gesproken; bij de kroning van Charles op 6 mei 2023 had hij de rijksappel in de hand als teken van macht, in ons land is dat al lang niet meer gebruikelijk.

De Rijksappel 
De rijksappel heeft niet veel met gewone appels te maken. In de Ensie encyclopedie vinden we dat het een van de rijksinsigniën of regalia is, symbolen van het koninklijk gezag die worden gebruikt bij de inhuldiging van de vorst of vorstin. Koning Willem I had het over een ‘aardkloot’, toen hij in 1815 opdracht tot vervaardiging van dit specifieke voorwerp gaf.
De rijksappel heeft namelijk de vorm van een wereldbol met daarop een kruis. De rijksappel moet de Koning (en zijn onderdanen) er dan ook aan herinneren dat de wereld onder de alomvattende heerschappij van Christus staat. Met andere woorden: dat een aardse koning regeert onder het opperbestuur van de Koning der koningen. Koning Willem II liet in 1840 nieuwe regalia maken. Hij bestelde ook een nieuwe rijksappel van verguld zilver, bij de Haagse juweliersfirma Meyer. Dat exemplaar ligt sindsdien bij elke inhuldiging op de credenstafel, met de overige regalia en een exemplaar van de Grondwet.

Terug naar onze appelboom (mijn eigen appelboom) in het arboretum. Het is nog een jong exemplaar en staat daar pas een paar jaar. Vorig jaar was zijn oogst zegge en schrijve, één appel.
Dat is normaal bij dit ras, de echte oogst duurt een aantal jaren. 

 

Wat is nu zo bijzonder aan Rode Dijkmanszoet?
Allereerst de zoete smaak natuurlijk. Van eind september tot maart is de appel te verkrijgen, bewaren bij 
voorkeur in de koelkast. Het schoonmaken is wel een dingetje; schil ze pas op het laatste moment. Je kunt ze eventueel in koud water met citroensap bewaren om te voorkomen dat ze bruin worden.

De WUR (Universiteit Wageningen), de vorige eigenaar van het Arboretum de Dreijen, geeft op haar site de volgende informatie:

Groei van de boom goed. Vormt goede kroon met betrekkelijk fijn hout. Geschikt voor hoogstam en struik. Kan op diverse onderstamtypen worden veredeld.
Dijkmanszoet is een nog weinig verspreide zoete kookappel, die in het midden van het land voorkomt. De vrucht heeft goede eigenschappen, is goed van uiterlijk en goed houdbaar. Verdient verdere verspreiding voor nader onderzoek.

De appel is om zo op te eten wat droog en zoet, maar is erg geschikt om te drogen (tutti frutti), of te verwerken in hete bliksem en andere stamppotten.